iPH is in 2015 opgericht door Machteld Huber, de grondlegger van het gedachtegoed, en wil de beweging naar Positieve Gezondheid stimuleren, versterken en versnellen. Dat ‘gezondheidsdenken’ staat ook in de zorgakkoorden centraal, legt Berndsen uit. ‘Kunnen we de volledig curatieve aanpak loslaten en de focus meer leggen op de directe omgeving van de burger? Dat is de grote vraag die in de zorgakkoorden naar voren komt. Als je de beweging maakt van ziekte naar gezondheid, betekent dat ook dat je als ziekenhuis of curatieve sector meer aandacht moet besteden aan het sociale stuk. En dat gaat niet vanzelf. Daarom zou in de IZA-plannen voor een regionale aanpak de samenwerking met het sociaal domein een voorname rol moeten krijgen.’
Op weg naar passende zorg
Dat is volgens Berndsen volledig in lijn met het gedachtegoed van Positieve Gezondheid. ‘Wil je daadwerkelijk met mensen in gesprek over wat voor hen belangrijk is, dan speel je daar als ziekenhuis wellicht een wat minder belangrijke rol in dan dat je nu denkt. Met specialistische zorg los je weliswaar een klacht op, maar er speelt nog veel meer in het leven van een burger wat van invloed kan zijn op zijn gezondheid. Dat kan pijnlijk zijn voor ziekenhuizen. Ze zullen los moeten komen van specialistisch denken en zich wat meer bescheiden moeten opstellen. Want écht passende zorg zul je vaak vinden in samenwerking met het sociaal domein. Als we het zorgstelsel willen veranderen, zal de één wat meer moeten gaan doen en de ander wat minder, van minder curatief naar meer sociaal. Welk ziekenhuis heeft dan het lef om te krimpen ten behoeve van passende zorg op de plek waar de burger dat nodig heeft?’
Wat helpt is anders denken en patiënten benaderen door de brede blik op gezondheid. ‘Met Positieve Gezondheid voer je gesprekken die tot verrassende uitkomsten kunnen leiden. Zo kan blijken dat achter een gezondheidsklacht een heel ander probleem schuilgaat. Ook is het verbluffend hoe goed mensen zelf vaak weten wat er nodig is om hun gezondheidssituatie te verbeteren. Gelukkig zien we dit ook steeds vaker in de praktijk terug. Zo sprak ik laatst een neuroloog die al zijn patiënten vraagt om voor zijn spreekuur het spinnenweb van Positieve Gezondheid in te vullen. Op basis van dat stukje zelfanalyse van patiënten kan hij een deel van zijn standaardacties annuleren.’
Bij iPH hanteren we een belangrijke driestap: inspireren, trainen en borgen. We inspireren zorginstellingen om met een brede blik op gezondheid aan de slag te gaan en trainen hen in het gedachtegoed van Positieve Gezondheid. In de derde fase, borging, willen we dat mensen op de vloer anders gaan werken. Kun je loskomen van je eigen gewoontes? Ben je bereid om te erkennen dat de ander misschien wel meer voor iemand kan betekenen dan jijzelf? En kun je daar ook je bedrijfsprocessen op aanpassen? Daar ligt de grootste uitdaging en komt alles uit het IZA samen.’
Bewegen als middel
Loskomen van gewoontes is niet alleen onderdeel van de werkwijze van iPH. Het is een belangrijke voorwaarde voor verandering, die ook veel voorbijkomt in het werk van de Beweegalliantie. Want op dit moment bewegen Nederlanders te weinig: meer dan de helft van de volwassenen voldoet niet aan de beweegrichtlijnen. Om dat te veranderen, zullen we als maatschappij allerlei gewoontes los moeten laten en veranderen: ons zitgedrag bijvoorbeeld.
De Beweegalliantie is een netwerkorganisatie voor meer bewegen. Hun missie is om méér mensen méér te laten bewegen, iedere dag en overal. Directeur Erik Lenselink in een interview met Coalitie Leefstijl in de Zorg: ‘Bewegen helpt om gezondheidsproblemen te voorkomen en als je ziek bent, helpt het je om je veerkrachtiger te voelen. Je kunt dan beter met je ziekte omgaan en het verhoogt in veel gevallen je kwaliteit van leven.’ Anders dan iPH is de Beweegalliantie niet gericht op gezondheid als an sich, maar op bewegen als middel voor een gezondere, socialere en duurzamere samenleving.
Drie pijlers, zes domeinen, één samenleving
De Beweegalliantie werkt vanuit drie pijlers: ze beïnvloedt het beleid, stimuleert beweging in de lokale omgeving en geeft lokale initiatieven een podium. Dit doen ze via zes domeinen:
- Werk
- Onderwijs
- Leefomgeving
- Vrije tijd
- Actieve mobiliteit
- Zorg
Op deze manier is de Beweegalliantie actief in alle hoeken van de samenleving. Binnen de domeinen zijn cirkels opgericht. Dit zijn dynamische groepen van partners, die samen aan structurele problemen en vraagstukken in de praktijk werken. Want vaak lopen verschillende partijen tegen vergelijkbare problemen aan. Of blijkt dat partners heel goed kunnen leren van elkaars aanpak of werkwijze, en zo hun eigen proces kunnen versnellen.
Verbinden van partijen binnen en buiten de zorg
Nanda de Jong, netwerkregisseur Zorg bij de Beweegalliantie: ‘Via het domein Zorg zijn er allerlei partners bij de Beweegalliantie betrokken. Zoals onder andere de Vereniging Sport en Gemeenten, Coalitie Leefstijl in de Zorg en Arts&Leefstijl, maar ook partijen als de Bas van de Goor Foundation, Fonds Gehandicaptensport en het Nationaal Ouderenfonds. Deze partners maken zich via de cirkels hard voor integrale verandering in de zorg. Denk bijvoorbeeld aan het beter vindbaar maken van buurtsportcoaches en lokaal beweegaanbod, zodat mensen gemakkelijker in de buurt tot ‘bewegen op recept’ kunnen komen. Maar ook aan het realiseren van goed vindbaar aangepast aanbod voor doelgroepen als ouderen en mensen met een beperking. En het aanmoedigen en aandacht vragen voor bijvoorbeeld valpreventie en het toepassen van Gecombineerde Leefstijlinterventies (GLI) in de zorg. De nadruk ligt sterk op verbinding tussen de verschillende partijen, zowel binnen de zorg als daarbuiten. Dit sluit goed aan op de afspraken van het IZA en GALA.’
Gezondheid begint buiten de zorg
Toch zijn uiteindelijk alle domeinen van invloed op gezondheid, want een gezonde levensstijl en preventie beginnen niet in de zorg, maar in het leven eromheen. Neem bijvoorbeeld het domein werk: hierin maakt de Beweegalliantie zich hard voor onder andere het meer bewegen tijdens een werkdag. Dit gedrag kan worden aangemoedigd omdat het bijdraagt aan duurzame inzetbaarheid, betere concentratie en meer werkplezier. Maar uiteindelijk gaat het ook hier om gezondheid en preventie: te lang achter elkaar zitten en je houding niet afwisselen zorgt voor negatieve gezondheidseffecten. Denk bijvoorbeeld aan RSI-klachten, maar ook hart- en vaatziektes en mentale gezondheidsklachten. Als meer bewegen een gewoonte wordt in alle aspecten van de samenleving, zal dit ook impact hebben op de hoeveelheid mensen die gebruik gaan maken van de zorg. Zo sluit de visie en werkwijze van de Beweegalliantie naadloos aan op het GALA.
