Sinds de invoering van de wet passend onderwijs, werken onderwijsinstellingen en jeugdzorg steeds nauwer samen. Uit een studie van het Arbeidsmarktplatform PO uit 2023 bleek echter dat er weinig bekend is over de samenwerking tussen onderwijs en zorg en dat er behoefte is aan concrete praktijkvoorbeelden. Daarom deelt het Arbeidsmarktplatform PO in deze publicatie vier verschillende praktijkverhalen waaruit inspiratie kan worden opgedaan Daarnaast identificeren ze op basis van deze interviews factoren die deze samenwerking bevorderen of belemmeren. Dit biedt scholen waardevolle inspiratie én praktische handvatten om hun samenwerking met zorgpartners te verbeteren.

Onderzoek naar goede praktijkvoorbeelden

Het Arbeidsmarktplatform PO heeft in totaal acht betrokkenen geïnterviewd, waaronder schooldirecteuren, intern begeleiders, zorgmedewerkers en gedragswetenschappers. Hun inzichten bieden nuttige tips voor andere scholen. ‘Samenwerking tussen onderwijs- en zorgprofessionals kun je op verschillende manieren vormgeven,’ zegt CAOP’er Daniël van Hassel. ‘De focus in het onderzoek lag op het ophalen van goede praktijkvoorbeelden van samenwerking tussen onderwijs en zorg. De voorbeelden moeten ten eerste laten zien hoe je dit kunt organiseren en daarmee andere scholen inspireren. Daarnaast lag de focus op het in kaart brengen van rode draden uit de praktijk. Wat kan een goede samenwerking opleveren, en waar moet je op letten?’

‘De geïnterviewden zien een goede samenwerking met de zorg allemaal als belangrijk omdat het niet alleen meerwaarde heeft voor leerlingen met problematiek, maar ook voor medewerkers. Die ervaren meer focus en minder afleiding in de lessen omdat er meer zorg-aandacht gaat naar de leerlingen die dit nodig hebben. Op die manier ontstaat er weer meer lesaandacht voor alle leerlingen’

Schoolorganisaties, jeugdzorg en gemeenten samen verantwoordelijk

Schoolorganisaties, jeugdzorg, jeugdgezondheidszorg en gemeenten zijn samen verantwoordelijk voor een sluitend aanbod aan ondersteuning en hulp aan kinderen en gezinnen. In de praktijk zijn er grote verschillen in de manier waarop scholen samenwerken met zorgpartners. Ook op de vier scholen waar interviews zijn gehouden is de samenwerking verschillend ingevuld. Zo heeft de ene school een zorgteam opgezet, de ander een brugfunctionaris en weer een ander de focus op taalachterstand met vaste ondersteuning uit de zorg.

Factoren die helpen bij goede samenwerking

Voor een goede samenwerking met zorgpartners is het belangrijk om aandacht te hebben voor een aantal factoren die helpen de samenwerking goed vorm te geven. Tijdens de interviews kwam naar voren dat de volgende factoren een positieve invloed hebben op het ontwikkelen van de samenwerking.

• Een team dat open staat voor samenwerken met de zorg en passie heeft voor het ondersteunen van leerlingen en ouders, en affiniteit heeft met werken met een uitdagende leerlingenpopulatie. Dit vraagt volgens de geïnterviewden om een open werkcultuur.
• Naast commitment van het team is het belangrijk dat de schoolleider een voortrekkersrol heeft, bereid is er tijd in te stoppen en scherp blijft op de kaders. De schoolleider moet een duidelijke koers en visie ontwikkelen en deze delen met en waarborgen in het hele team. Ook is de schoolleider verantwoordelijk voor het scheppen van de randvoorwaarden, bijvoorbeeld door in gesprek te gaan met het bestuur en de gemeente over budgetten.
• Het vergroten van de beschikbare tijd en expertise door het uitbreiden van het team met extra teamleden, wordt ook als oplossing genoemd. Het aantrekken van de juiste mensen met een zorgachtergrond zien de geïnterviewden hierbij als essentieel.
• Bouwen aan een vertrouwensrelatie met ouders is essentieel voor het realiseren van de juiste hulp en ondersteuning.

Lastig om hulp te vinden in de zorg

Uitdagingen zijn er ook. Zo zien de geïnterviewde betrokkenen van de schoolorganisaties dat het lastig is om de weg te vinden binnen het systeem van zorg. Zij zien het als een uitdaging om hulp te vinden die goed aansluit bij de school en bijbehorende hulpvragen. Het kost tijd en energie om de juiste partners te vinden. Daarnaast zorgen tijdelijke geldstromen ervoor dat scholen hulp niet structureel kunnen aanbieden. Dat leidt tot onzekerheid bij medewerkers, leerlingen en ouders.

De inzichten van de geïnterviewde betrokkenen bieden nuttige tips voor andere scholen. Zo is het belangrijk om als schoolleider de regie te nemen en te bouwen aan een hecht team met zorgkennis. Deze leidinggevende moet voor draagvlak zorgen bij het team en de ouders en daar de tijd voor nemen. Open en duidelijke communicatie is daarbij essentieel in de afspraken met alle partijen.

Meer weten?

Wil je meer lezen over het verbeteren van de samenwerking tussen onderwijs en zorg? Lees de publicatie ‘Samenwerking tussen onderwijs en zorg: de ervaringen en lessen van vier scholen’ op de website van Arbeidsplatform PO.