Versnippering en politieke willekeur

Al vele malen heb ik gewezen op structurele problemen in de hele arbeidsmarkt en dus ook in het onderwijs. Overal komen we mensen tekort. Dat geldt dus ook voor leraren en schoolleiders. Wat mij opvalt is dat we dit vanuit Den Haag steeds los van elkaar oppakken. Er wordt gefocust op schoolontbijt, basisvaardigheden, leesonderwijs, huiswerkinstituten, sport en cultuur in de klas…

Als CAOP zien we al die projecten versnipperd langskomen: er zijn maar weinig programma’s voor langere tijd. Vaak regeert de politieke willekeur van het moment en wreekt zich de bedrijfsmatige aanpak en sturing. Voormalig politicus en topambtenaar Herman Tjeenk Willink heeft er al een paar boeken over geschreven: scholen zijn geen bedrijven maar worden wel zo gefinancierd en behandeld. Dat terwijl we weten dat leraren en schoolleiders vooral in het onderwijs werken om maatschappelijk belangrijk werk te doen, namelijk kinderen en studenten op te leiden tot burgers die mee kunnen komen in de wereld van morgen.

Structureel langjarig programma voor het onderwijs

Zou het in deze gedachte dan ook niet goed zijn als we gewoon eens een groot, langjarig programma maken voor het onderwijs, waarin we structureel geld bieden en niet bedrijfsmatig gaan aansturen? Ik pleit voor een deltaplan voor minstens 10 jaar die veel issues oppakt en waar nieuwe kabinetten geen nieuwe wensen of eisen aan kunnen stellen. Een programma waarin de kwaliteit van onderwijs omhoog gaat omdat we ongelijke behandeling aanpakken, betere beloning geven, meer zeggenschap bij de werkvloer leggen, en permanente intervisie en professionalisering aanbieden.

We weten ook dat goede docenten en schoolleiders het verschil maken voor leerlingen, vele internationale onderzoeken hebben dit al geroepen. Daarom zou het programma ook vaste financiering voor vaste taken bieden: geen losse projecten en subsidies, maar geld voor de basisvaardigheden van het leven, zeg maar. Dan ontbijten kinderen op school als dat nodig is en laten we iedereen kennismaken met cultuur en sport. Dat zijn immers geen luxes, maar basiservaringen voor goed burgerschap.

Onderwijs goed uitrusten voor de lange termijn

Ik snap dat het veel vraagt: problemen in de samenleving zijn vaak structureel en bestaan uit allerlei lagen. Maar ze komen altijd als eerste via school binnen. Daarom moeten we het onderwijs goed equiperen. Een deltaplan als deze zorgt er hopelijk voor dat alle partijen even het eigen gelijk aan de kant zetten en bereidwillig aan de slag gaan. Ongetwijfeld komt de vraag hoe we dit gaan financieren, maar dat gaat over keuzes maken in de verdeling van geld. Ik hoop dat we in ons achterhoofd houden dat nu beknibbelen ons later veel meer kan kosten. Zo’n inzet op lange termijn lijkt misschien ver weg, maar is het sowieso waard.
Iets met penny wise, pound foolish…