Loyale tegenspraak houdt in dat de eigen professionele mening over een beleidsvoorstel, uitvoeringsplan en andere bestuurlijke zaken aan politieke, ambtelijke leidinggevenden en collega’s kenbaar wordt gemaakt. En dat die mening ook gehoord wordt. Een goed functionerend openbaar bestuur kan alleen maar bestaan als er ook tegenspraak optreedt, zo pleit Frits van der Meer, ook verbonden aan de leerstoel Comparative Public Sector en Civil Service Reform.

Tegenspraak is geen disloyaliteit

Een belangrijk onderdeel van de ambtelijke rol en taakopdracht is de loyale tegenspraak, omdat het juist ook het bestuur beschermd. Er bestaat een ambtelijke plicht om mogelijke problemen van beleidsplannen en uitvoeringsplannen te benoemen. Het gevaar dat er een jaknikkerscultuur ontstaat, ligt op de loer en dat is uiteindelijk niet in het belang van de samenleving en de democratie.

Wat is er nodig?

Binnen een organisatie moet een cultuur heersen dat loyale tegenspraak wordt aangemoedigd en niet wordt ontmoedigd. Hier spelen leidinggevenden een belangrijke rol in, maar ook medewerkers onderling. Daarnaast moet er ook voldoende ruimte en tijd zijn tot het nemen van betere besluiten als er na loyale tegenspraak blijkt dat dit nodig is. De nadruk moet liggen op juist willen handelen en niet of iets procedureel past in het managementbeleid.