Uit de sectoranalyse van Cedris blijkt dat de sociale werkgelegenheid achterblijft bij de verwachtingen en dat de ambitie van de Participatiewet niet wordt bereikt om netto méér mensen met een beperking aan de slag te helpen. Eerder gaf Bruno Fermin al aan dat een inclusieve arbeidsmarkt nog ver weg is en dat ‘werk in onze samenleving niet alleen van belang is voor je inkomen, maar ook zingeving, structuur en een netwerk van sociale contacten biedt. Onderzoek laat zien dat het hebben van werk een positief effect heeft op de gezondheid en het gevoel mee te doen in de maatschappij. Daarom mag je niemand uitsluiten van werk. Op de eerste plaats voor de mensen zelf, maar het levert ook de samenleving als geheel winst op.’

En daar komt met de arbeidsmarktkrapte een belangrijke reden bij: een inclusieve arbeidsmarkt draagt bij aan het oplossen van de arbeidsmarkttekorten.

Waarom wordt er zo weinig gebruikgemaakt van mensen met een beperking die graag willen werken?

Bruno Fermin geeft aan dat veel werkgevers een verkeerd beeld hebben van het in dienst nemen van mensen met een beperking: ‘Veel werkgevers die nog geen ervaring hebben met het werken met mensen met een beperking hebben de indruk dat het op meerdere fronten lastig is en je er als organisatie zelf niets mee opschiet of op toelegt. Terwijl de meeste werkgevers die al wel mensen met een beperking in dienst hebben, aangeven dat veel van die beelden of vooroordelen onterecht zijn en ze heel tevreden zijn met hun keuze en de bijdrage die mensen met een beperking leveren aan hun dienstverlening.’

De AWVN en MKB Nederland hebben de NOS laten weten dat er een aantal redenen zijn om mensen met een arbeidsbeperking niet aan te nemen:

• Elke gemeente stelt eigen eisen aan de subsidies en regelingen, en heeft een eigen werkwijze. Daardoor krijgen ondernemers met personeel uit meerdere gemeenten met veel bureaucratie te maken.
• Voor verschillende groepen mensen met een beperking gelden verschillende regels.
• De begeleiding van mensen met een beperking is soms lastig te organiseren op de werkvloer. Ook als ontwikkelbedrijven zelf de begeleiding regelen, kan het aansturen veel tijd kosten.
• Het is niet inzichtelijk genoeg wie voor welk werk beschikbaar is. Als een werkgever iemand zoekt zonder specifieke vereisten, krijgen ze toch vaak te horen dat er geen kandidaten zijn.
• Ondernemers weten vaak wel dat ontwikkelbedrijven zelf mensen aan het werk hebben, maar niet dat ze ook als uitzendbureau kunnen fungeren.

Bruno Fermin vult aan: ‘Het klopt dat de ondersteuning van gemeenten en UWV aan werkgevers nog niet loopt zoals we zouden willen, maar de overheid en publieke uitvoerders zijn zich daar goed van bewust en zijn samen met onder meer werkgevers aan het zoeken hoe de ondersteuning beter kan. Ook in de praktijk proberen gemeenten en sociale werkbedrijven met werkgevers naar oplossingen te zoeken, ondanks al die verschillende regels. Dat het beter kan en moet, dat is zo. Maar laat dat geen reden zijn voor werkgevers om niet in gesprek te gaan met gemeenten. En deel goede voorbeelden, zodat iedereen ervan kan leren.’

De Participatiewet is niet genoeg

De Participatiewet is in het leven geroepen voor ‘iedereen die kan werken, maar het op de arbeidsmarkt zonder ondersteuning niet redt’, maar er wordt nog steeds te weinig gebruik van gemaakt, waardoor er nog veel mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt aan de kant blijven staan. ‘De financiering voor begeleiding van mensen die langere tijd of structureel ondersteuning nodig hebben, is in de huidige wet onvoldoende’, geeft Bruno Fermin aan. ‘Daarnaast is er meer partnerschap nodig tussen reguliere werkgevers en gemeenten en/of werkbedrijven om het vraagstuk op te lossen. Het gaat om mensen die veelal een langer voortraject nodig hebben om zich goed aan te passen aan de werkomgeving. En ook daarna hebben ze begeleiding nodig. Een belangrijke vraag is: welke oplossingen zijn nodig en passend om in het betreffende geval ‘het gat’ tussen vraag en aanbod op te lossen? Daar is al veel kennis voor ontwikkeld. Denk bijvoorbeeld aan functiecreatie (jobcarving), inzetten van leerwerktrajecten (praktlijkleren) in samenwerking met het mbo en slimme ondersteunende technologie.’

Hoe zorg je ervoor dat mensen met een beperking succesvol meedraaien op de werkvloer?

Een van de redenen die de AWVN en MKB Nederland aanvoeren in wat bedrijven tegenhoudt om mensen met een beperking aan te nemen, is dat het lastig is om de begeleiding te organiseren. Bruno Fermin benadrukt in zijn blog voor SBCM dat jobcoaching essentieel is bij het laten landen van mensen met een beperking op de werkvloer: ‘Een jobcoach speelt een belangrijke rol in de slagingskans van mensen met een beperking die aan het werk gaan bij een reguliere werkgever. Dit blijkt onder meer uit het onderzoek van SBCM uit 2018. Een jobcoach is vaak essentieel voor een goede landing in een bedrijf. Maar voor een duurzame plaatsing is het ook van belang dat de werkgever, leidinggevende en collega’s leren hoe ze iemands talenten kunnen benutten en oplossingen vinden voor beperkingen die van invloed kunnen zijn op het werk. Kortom, hoe creëer je een werkcultuur en HRM-beleid die tegemoetkomen aan inclusiviteit en diversiteit?’

Het CAOP en SBCM werken samen aan een inclusieve arbeidsmarkt

Bruno Fermin concludeert dat er al veel beschikbaar is om de juiste stap in de goede richting te zetten: ‘Er is al veel kennis en ondersteuningsaanbod beschikbaar om werkgevers te helpen om inclusiever te ondernemen. Het is niet dé oplossing van het huidige arbeidsmarktvraagstuk en ook geen oplossing die morgen al verlichting geeft bij acute personeelskrapte. Maar de ervaring leert dat inclusiever ondernemen op de langere termijn vooral voordelen heeft voor iedereen. Als je als werkgever benieuwd bent, neem dan contact op met een werkgeversservicepunt in de buurt of neem onderaan deze pagina contact met mij op.’

Het CAOP ondersteunt het A&O-fonds SW van SBCM door verschillende programmalijnen op te zetten en te ondersteunen bij de uitvoering. Zo organiseert SBCM binnenkort een online café voor de integratie van dove medewerkers op de werkvloer en is er een programmalijn opgezet om duurzame inzetbaarheid te stimuleren, zodat SW-medewerkers zich blijven ontwikkelen en zo wendbaarder en weerbaarder worden en sneller kunnen meedraaien op de arbeidsmarkt.