Creatieve en praktische oplossingen bij samenwerking onderwijs en kinderopvang

Een goede samenwerking tussen onderwijs en opvang kan voordelen opleveren voor kinderen, ouders en personeel, maar brengt ook knelpunten en risico’s met zich mee. Sinds de jaren negentig zijn er initiatieven om basisscholen en kinderopvangcentra dichter bij elkaar te brengen. De samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang krijgt op verschillende manieren vorm, van gezamenlijke naschoolse activiteiten, brede scholen, kindercampussen en speelleercentra tot (integrale) kindcentra.

Inhoud afstemmen belangrijk bij goede samenwerking

Uit de handreiking en eerdere studies komt naar voren dat het voor een succesvolle samenwerking belangrijk is om de arbeidsinhoud (zoals het jaarprogramma van de kinderen) op elkaar af te stemmen en elkaars expertise te benutten. Een gezamenlijk gebouw is bijvoorbeeld handig, maar het betekent ook dat goede afspraken over het gebruik van ruimtes en faciliteiten en over de administratie moeten komen. De handreiking geeft op basis van acht goede praktijken inzicht in deze en andere knelpunten. Ook is er te lezen wat de knelpunten betekenen voor bestuurders, leidinggevenden en medewerkers van scholen en kinderopvang. Tot slot geeft de handleiding inzicht in de oplossingen die deze organisaties toepassen.

Nynke van Miltenburg, senior onderzoeker bij het CAOP, vertelt: “Het was in dit onderzoek mooi om te zien hoe onderwijs en opvang nauw met elkaar samenwerken. De geïnterviewden beschreven hoe ze als één gelijkwaardig team een samenhangend onderwijs- en opvangprogramma neerzetten waarin kinderen van nul tot twaalf de hele dag terecht kunnen. Daarin zien ze grote meerwaarde, zeker voor kinderen met een uitdagende thuissituatie.”

Voordelen van samenwerking tussen basisschool en kinderopvang

Volgens de geïnterviewden levert de samenwerking tussen het primair onderwijs en de kinderopvang voordelen op voor verschillende partijen, namelijk: voor kinderen, voor hun ouder(s) of verzorger(s), voor medewerkers en voor de organisatie(s) waar zij werkzaam zijn.

Een gezamenlijke visie en gezamenlijke afspraken en regels helpen volgens de geïnterviewde schoolorganisaties bij het creëren van een veilige omgeving voor de kinderen. Wanneer kinderen van de opvang naar het onderwijs gaan, of juist van het onderwijs naar de buitenschoolse opvang, gelden dezelfde regels en afspraken en is er eenzelfde pedagogisch klimaat. De veiligheid die kinderen hiermee geboden wordt, is volgens de geïnterviewden belangrijk voor het ontwikkelvermogen van kinderen.

Van Miltenburg vertelt: “De meerderheid van de scholen in het praktijkonderwijs werkt samen met één of meerdere opvangorganisaties. Maar we weten dat organisaties tegen diverse knelpunten aanlopen.” Ze legt uit: “Kinderopvang en onderwijs zijn twee verschillende sectoren, en als samenwerkende organisatie moet je bijvoorbeeld aan de wet- en regelgeving van beide sectoren voldoen. Je moet verschillen overbruggen in cultuur, werkwijzen en werktijden. Én je moet ervoor zorgen dat medewerkers bevoegd en bekwaam zijn voor het werk dat ze doen. Een behoorlijke uitdaging!” Ze gaat verder: “Onze opdracht was om te kijken naar organisaties die laten zien wat er hierin wél kan.”

Strategische samenwerking zorgt voor soepele doorstroom en prettige werkomgeving

Ook is er volgens de geïnterviewden een strategisch belang voor de samen­werking. Scholen kunnen baat hebben bij een grotere instroom van vierjarigen die vanuit de opvang soepel naar groep 1 overstappen. De kinderopvangorganisaties kunnen op hun beurt meer aanmeldingen van schoolgaande kinderen tegemoetzien die gebruik willen maken van de buitenschoolse opvang.

Daarnaast is het samenwerken aantrekkelijk voor de werkomgeving van professionals in het onderwijs en de kinderopvang, zeggen zowel geïnterviewden van onderwijs- als kinderopvangorganisaties. Er ontstaat zo een werkomgeving waarin professionals veel van elkaar kunnen leren. Door het delen van personeel tussen onderwijs en kinderopvang is er bovendien meer flexibiliteit bij het inzetten van (dubbel bevoegd) personeel. Medewerkers kunnen volgens de geïnterviewden sneller voor elkaar invallen en zijn hiertoe – doordat zij bekend zijn met de kinderen – ook meer bereid. In het begin vraagt de samenwerking een investering van alle betrokkenen, maar wanneer de samenwerking (uiteindelijk) goed verloopt, kan deze volgens geïnterviewden op verschillende manieren rust en werkdrukverlaging brengen, met name voor onderwijsmedewerkers.

Meer weten?

Bekijk de praktische tips en creatieve oplossingen die de organisaties gaven. Ga naar de website van Arbeidsplatform PO en download de hele handreiking.