Debat of dialoog
Een debat is ‘erop gericht om te winnen en veel minder om een oplossing voor een gedeeld probleem te vinden,’ schrijft Brinkman in zijn bijdrage in HR Overheid. ‘Hoe anders gaat het bij een dialoog. Hier gaan partijen samen op zoek naar een oplossing van een vraagstuk. (…) Voor een dialoog is het van belang dat partijen elkaar door en door begrijpen. (…) Het gaat er daarbij niet om dat je het eens bent met elkaar, maar dat je begrijpt wat de ander belangrijk vindt en vooral waarom.’
Volgens Brinkman vertonen veel cao-onderhandelingen kenmerken van een debat. ‘Partijen zitten tegenover elkaar en proberen elkaar te overtuigen.’ De inzetbrieven die sociale partners elkaar vaak bij aanvang van de cao-onderhandelingen toesturen, noemt hij ‘een beproefd ingrediënt voor verstoorde verhoudingen en conflicten.’ Hij pleit er dan ook voor die zo snel mogelijk af te schaffen. Starten vanuit een gezamenlijke probleemanalyse, liefst zo breed mogelijk en in de tijd vooruitkijkend, levert volgens hem veel meer op. ‘Partijen kunnen dan samenwerken aan creatieve oplossingen.’
‘Constructieve werkwijze voor cao-onderhandelingen’
Als positief voorbeeld noemt Brinkman de cao-onderhandelingen in 2018 bij de gemeenten, provincies en het wetenschappelijk onderwijs. Hierbij was geen sprake van sociale onrust. De partijen besteedden veel aandacht aan een gezamenlijke verkenning en formulering van de belangrijkste vraagstukken, en zochten met breed samengestelde groepen werknemers, leidinggevenden en onderhandelaars naar oplossingen. Ook was er veel aandacht voor de uitvoering van de oplossingen.
‘Deze cocreatie heeft blijkbaar geleid tot goed doordachte en breed gedragen oplossingen’, concludeert Brinkman. Waarna hij zijn betoog afsluit met de woorden: ‘Zeker in situaties waarin partijen voor langere tijd met elkaar optrekken, is dit een constructieve manier voor het vinden van overeenstemming. Ik gun cao-partijen dan ook meer dialoog en minder debat.’
Lees meer in de whitepaper
Wilco Brinkman deed in 2018 onderzoek naar de cao’s die in 2017-2018 zijn afgesloten in de publieke sector. Hij vergeleek de afspraken die in de cao’s zijn gemaakt en ook de onderhandelingsprocessen. Het resultaat van de vergelijking is te lezen in een whitepaper, die gratis is te downloaden.